Waar!

Vandaag gelezen als commentaar van vlasje onder het blog van Klaas: "rouw en verliefdheid, verdriet en vreugde, blijheid en pijn kunnen goed naast elkaar bestaan. Het een verdringt het ander niet, of maakt het niet minder heftig, maar er is ruimte voor meer dan één emotie, waardoor het geheel wat draaglijker is."

Zo waar!

Complimenten

Een dierbaar compliment wat ik ooit kreeg van Jacob was: "je bent mijn woordenschat" <3

Na zijn overlijden hebben een aantal mensen tegen me gezegd dat ik Jacob zo gelukkig heb gemaakt. Ze hebben zelfs gezegd: "jij bent het beste wat hem overkomen is". Dat laatste vind ik dan weer niet zo fijn klinken want dan lijkt het per ongeluk ofzo en het was wel degelijk iets waar we beiden moeite ingestoken hebben en een bewuste keuze.

Het vreemde is ook dat ik vaak heb gedacht dat ik hem ongelukkig maakte. Omdat ik het toch nooit helemaal goed kon doen. Hij kon zo onverdraagzaam zijn, zo kritisch. Niet alleen naar mij overigens maar naar zijn hele omgeving inclusief zichzelf. Hij moest en zou alles controleren maar dat was natuurlijk een illusie. Vaak zich storen aan wat er NIET goed was in plaats van genieten van wat wel goed was. Ik heb wel eens ooit in een duister moment gedacht dat dingen zo aan hem konden vreten dat ie misschien wel eens kanker zou kunnen krijgen...

En toen hij kanker had maakte ik me er druk om dat hij niks veranderde in zijn leven. Kanker is volgens mij een soort noodkreet. Ik wilde zo graag dat hij dingen zou veranderen in zijn leven... Wilde voor hem graag een toekomst waarin hij het zichzelf zou gunnen gelukkig te zijn.

Consumeren

Jacob deed altijd de verjaardagen bij ons. Hij had er een soort fotografisch geheugen voor. Ik niet. Ik merk dat ik nu gewoon verjaardagen mis en bijvoorbeeld van zijn vrienden niet eens weet wanneer ze jarig zijn. Ik ga straks maar eens een nieuwe verjaardagskalender kopen want verjaardagen moeten op de wc hangen en op papier staan. Heb ik weer een doel voor vandaag. Een doel en een aanschaf. Ook zoiets, ik merk dat ik behoefte heb aan consumeren, om de leegte te vullen maar ook om iets te doen, actie, te veranderen, om aan te tonen dat ik niet stilsta. Consumeren heeft zich een aantal weken geuit in snacken maar dat heeft me 6 kilo opgeleverd en nu een hoop frustratie. Nu ben ik dingen aan 't kopen geslagen. Vorige week heb ik een nieuwe tv gekocht met bijbehorend standaard/meubel. En een harde schijf om op te nemen. Deze week zijn daar al bijgekomen een toetsenbord voor de tv en heb ook maar een toetsenbord voor de ipad besteld zodat ik straks op vakantie kan msn-en.

Vanmiddag komen ze all-in-one aansluiten. Dan ben ik weer helemaal up to date qua multimedia.

Zou Jacob het er allemaal mee eens zijn wat ik doe en verander in huis? Ik verlies me soms in fantasieen over hoe het zou zijn als ie weer terug zou komen nu. Zijn auto verkocht, boekenkast opgeruimd, sommige kleding al weg. Maar daar valt allemaal een mouw aan te passen. Oh KON hij maar terugkomen. Ik voel me er raar bij en schuldig over, alsof ik een psychiater nodig heb. Wat zou Jacob denken. Zou hij vinden dat ik hem te snel aan de kant schuif? Dat ik te snel doorga met mijn leven? Of juist niet. Het is allemaal nog steeds zo onwerkelijk. Vanmorgen had ik het weer dat ik wakker was en hem zo helder voor de geest kon halen. Niet alsof ik naar een film kijk maar veel echter, niet alleen zijn uiterlijk maar het hele gevoel, zijn persoonlijkheid en levendigheid om me heen. Fijn maar ook zo intens verdrietig.

Rivier

Zondag een hardloopje gecombineerd met bezoek aan zijn graf. We zijn 2 kilometer van elkaar verwijderd en verbonden door de Leidse Rijn. Een rivier van tranen. Mijn ogen waren nog niet droog geweest die dag .

Aangekomen

Op de weegschaal gestaan: AARGHH in 6 weken tijd 6 kilo aangekomen (en sinds een jaar geleden zelfs 10). En ik ben dan wel weduwe maar ik hoef geen dikke weduwe te zijn. Ik voel me helemaal niet lekker met overgewicht. Dus vanmorgen hardgelopen, zo naar zumba en morgenochtend naar pilates. Sinds eergisteren al drastisch geminderd met alcohol en 's avonds geen chips meer eten. Op 1 oktober wil ik weer 68 wegen!

Ontmoeting

De mooiste momenten zijn die s'ochtends tussen slapen en waken
Daar en dan ontmoet ik je
Vanmorgen kwam je binnen door de voordeur, blauwe broek, wit overhemd, je Gaastra jas aan
Je wangen fris, je ogen stralend, je had net gefietst
Ik zie ieder haartje van je wenkbrauwen en de grijns op je gezicht
Hoor hoe je me "babes" noemt met je mooie stem
En dat terwijl ik wakker ben
Het mooiste moment van de dag
Dag

Bitterzoet

Hoe somber ik was vroeg de bedrijfsarts. Nou eigenlijk helemaal niet zo somber. Ik ben onzeker, onzeker over mezelf zonder Jacob, onzeker over de beslissingen die ik allemaal alleen moet nemen en de actie die alleen ik kan ondernemen. Onzeker ook over een toekomst zonder Jacob. En verdrietig, meerdere malen per dag kan iets wat ik hoor of zie of soms door mijn eigen gedachten een golf vers verdriet op gang brengen en dan huil ik een tijdje stil of hartverscheurend tot de golf weer wegebt.

Maar ik kan ook zin hebben in een nieuwe dag, zeker als de zon schijnt. En genieten van lekker eten en goede gesprekken. Blij zijn dat ik leef en gezond ben en dat mijn lijf het doet. En lachen om iets wat ik zie of lees. Ik kan ook enorm nog zwijmelen over Jacob en over wat we voor fijne dingen samen gedaan hebben. Met name 2012 was een topjaar! Vrijdagavond was de fijnste avond van de week en onze vrijdagse borreltijd heilig, hapjes maken en een mooie fles opentrekken. Je liet me altijd proeven en raden wat je uit onze voorraad had gekozen. We hadden exact dezelfde smaak qua witte wijn. Je vijftigste verjaardag die ik voor je georganiseerd had en hoe je stond te genieten van het lied dat mijn moeder gemaakt had met een glas rose bubbels in je hand. Die foto zou uiteindelijk de begrafenis en in memoriam foto worden. En zo nog 100 herinneringen meer. Wat hadden we het fijn! Een geluksgevoel overspoeld me als ik eraan terugdenk. Sweet sorrow. Bitterzoet als de giftig oranje spritz die we tijdens onze laatste vakantie een aantal malen dronken omdat de Italianen er zo dol op waren. Witte wijn was meer onze smaak...

Mooi gedicht van Klaas: Ik schepte aarde

Ik schepte aarde op je kist;
je werd illusionist.
En ik, je trouwe assistent,
schreef alle kaarten voor je,
kondigde je aan:
komt dat zien! mag niet gemist!
dan en dan zal daar en daar
haar allerlaatste illusie laten varen:
- In een verzegelde kist
- Dood als een pier
- Diep onder de aarde
- Ten overstaan van allen
(applaus wordt gewaardeerd)
Nu breekt het grote wachten aan
op de ontknoping van je list.

What are the odds?

Op 18 december 1987 overleed mijn toenmalige vriend Rico op zijn 23e aan kanker, hij was 9 maanden ziek geweest. Ik was ook 23 en we hadden 6,5 jaar een relatie. Nadien verdeelde ik het leven in voor en na Rico. Ik bleef 12 jaar alleen.

In 2000 leerde ik Jacob kennen op Valentijnsdag. In 2004, het jaar waarin we trouwden was ik 3x zwanger en kreeg 3x een miskraam binnen een half jaar. De laatste zwangerschap was tot stand gekomen op huwelijksreis en ik testte positief op Jacobs verjaardag. Ondanks de mooie voortekenen mocht het ook die keer niet zo zijn. Hierna ben ik nooit meer zwanger geworden.

Op 4 december 2012 kreeg Jacob de diagnose maagkanker op zijn 50e. Maar er waren geen uitzaaiingen, de chirurg zei dat hij hem beter ging maken en vol goede moed begonnen we aan het zware traject van chemo's, maagverwijdering en meer chemo's. Helaas kreeg Jacob tijdens de 2e chemokuur een darminfectie gevolgd door een maagperforatie waar hij niet meer van hersteld is. Jacob is op Valentijnsdag 2013 overleden, net iets meer dan 2 maanden na de diagnose.

Wat is de kans dat je in je leven een partner verliest, na 3 miskramen kinderloos blijft en vervolgens nog een partner verliest. En dat alles voor je 50e.

Fysieke klachten

Ik wist helemaal niet dat rouwen ook zoveel fysieke klachten kan geven! Ik heb last van hartkloppingen, adrenalinestoten, benauwdheid, gejaagd gevoel... Volgens deze site is hartpijn normaal (65-75% van de rouwenden heeft hartritmestoornissen). Mijn bedrijfsarts adviseerde betablokkers omdat die de hartslag wat dempen maar niet suf maken of emoties onderdrukken. Het sprak me wel aan en ben gisteren naar de huisarts geweest. Die wil eerst dat ik bloed laat prikken op schildklier en nierfunctie (?!) maar ik zie er zo enorm tegenop tegen dat bloedprikken! Het verlamd me helemaal.

Ik ben mijn hele leven al een goede slaper. Ik heb het ook altijd gewaardeerd en het mijn redding genoemd. Maar sinds ik in de nacht van 11 op 12 februari 's nachts wakker gebeld werd door het ziekenhuis heb ik geen nacht meer normaal geslapen. Eerst een hele periode gehad dat ik tussen 4 en 5 uur wakker werd met hartkloppingen en dan gaan liggen malen om vervolgens om 7 uur weer in slaap te vallen. Nu veel nachtmerries, zweten, angstig.

Doorgezaagd

Ze vroeg of ze me teveel had doorgezaagd over Jacob afgelopen zaterdag. Dit was mijn antwoord:

"In ons gesprek vond ik het eigenlijk niet eerlijk dat mijn trauma open en bloot op straat ligt en dat iedereen er een mening over mag hebben. En ik moet er maar met iedereen over praten. Hup onder het fileermes, met de billen bloot. Story of my life. En jouw trauma kan je lekker veilig voor jezelf houden. Alleen weggeven wat jij wil. Voelde kwetsbaar en deed pijn.
Ik weet dat je het goed bedoelde, dat je me graag mag en alleen het beste met me voor hebt, maar het kwam best binnen. Ik moet nog leren dat ik er niet altijd met iedereen over hoef te praten en dan ook mijn poot stijf te houden."

ze antwoordde:

"Het spijt me dat ik je een rot gevoel heb gegeven lieverd, dat was niet mijn bedoeling.
Ik begreep pas te laat dat je het er misschien helemaal niet over wilde hebben, i'm so sorry.
En ik heb helemaal geen mening of oordeel over jou verdriet, ik vind het gewoon zo klote voor je, en ik zou willen dat ik iets voor je kon doen.
Het is niet dat ik het lekker veilig voor mijzelf wilde houden, het voelde ongepast om je lastig te vallen met mijn shit terwijl jij er zelf midden in zit, vandaar dat ik er wat schimmig over deed. Ik deelde het met je om iets van mijn kwetsbare kant te laten zien opdat je je misschien minder alleen voelde staan.Het voelt ook vreemd om je niet te vragen naar hoe het met je gaat, het voelt dan alsof ik je verdriet negeer ofzo.
Nogmaals excuses en ik snap dat het kwetsbaar en niet prettig voelt."

Eten

Jacob heeft 13 jaar voor me gekookt. Heel soms kookte ik iets, bijvoorbeeld risotto en als we etentjes gaven kookten we samen of ieder een deel, maar normaal gesproken kookte hij ALTIJD! Veel vlees want Jacob was een echte vleesliefhebber. Op zijn repertoire stond vaak, entrecote of biefstuk met bearnaise, champignon of rode wijnsaus, coq au vin, sudderlapjes met rode kool, semoor djawa, pikante eieren, bami met zelfgemaakte pindasaus, roergebakken spinazie met pijnboompitjes en rozijnen, hutspot met rundersaucijsjes, gehaktballen met gebakken uitjes erdoor, spagetti bolognese, pasta met spekjes champignons & truffel, zelfgemaakte sateetjes vd bbq!, lof uit de oven, witlof met ham en kaas, asperges met ham ei & hollandaisesaus, chili con carne, kip kerrie rijst, zelfgemaakte hamburgers met uienringen, andijvierolletjes met spek, zelfgemaakte tomatensoep. Nooit iets kant en klaars, altijd zoveel mogelijk vers en traditioneel. Slow cooking. Lekker! Soms fantaseerde hij iets waarvan ik zei maak dat nog eens maar dan wist hij niet meer hoe hij het gemaakt had. Damn wat mis ik hem!

Sinds Jacob dood is heb ik niet meer echt voor mezelf gekookt tot vanavond.Het werd mihoen met in ieder geval verse groenten. Mijn smaak is ook veranderd. Sinds zijn dood heb ik zin in zachte, zoete smaken als banaan, kaas, rozijnenbrood, kip, vis, middenoosten smaakjes als humus ed. Helaas ga ik 's avonds ook nogal eens de leegte weg-eten.

Jacob aan de bbq in onze tuin

Graf

Vandaag ben ik met Herbert naar Jacobs graf geweest om bloemen en plantjes te planten in afwachting van de grafsteen (die nog steeds niet besteld is maar dat is een ander verhaal). Ik had ze al een maand in huis maar het is natuurlijk zo lang vreselijk koud geweest dat ik me er niet toe kon zetten om met temperaturen net boven 0 in de aarde te gaan zitten vroeten. Tenminste... dat dacht ik want dit weekend was het eindelijk wel goed weer. Maar ik deed alles behalve naar het graf gaan. Ik vond het eigenlijk gewoon te moeilijk. En toen ik dat eenmaal toegaf aan mezelf voelde ik me daar ook weer schuldig over want bla bla graf moet er netjes bijliggen en alleen aarde is ook zo kaal en het is toch zo eenvoudig. Gelukkig kwam Herbert en die wilde het wel met me doen.

Eenmaal bij het graf moest ik in eerste instantie alleen maar heel hard huilen. Maar dat ging over. En toen was het eigenlijk best heel goed om te doen. Mits ik niet teveel nadacht maar dat hoefde ook niet.

We hebben daarna nog een wandelingetje gemaakt over het kerkhof en gemijmerd over wie er allemaal lagen, wat ze voor mensen geweest waren en waaraan ze waren overleden. Een kerkhof is als een bibliotheek met boeken: je ziet de titel, de auteur, de kaft en hoe dik het boek is en je kan alleen raden naar de inhoud. Tenzij je het boek zelf gelezen hebt.

Nog een mooie grafstekst die me bij is gebleven: "niet dood maar vooruitgegaan"

Een van de planten die we vandaag geplant hebben: dicentra ofwel gebroken hartje

Jacobs graf met voorjaarsplantjes

Wat (wel/niet) te zeggen tegen een weduwe

Er zijn een heleboel dingen die mensen gezegd hebben waar ik niet op zit te wachten. Ook dingen uit dit filmpje inclusief de verschrikkelijke huisdier opmerking. Die was overigens wel schattig toen het vijfjarige buurmeisje me vertelde dat Carlo de cavia ook was begraven "net als Jacob", maar een volwassene die zoiets zegt: come on! Verder heb ik de opmerking over dat ik zooo sterk ben en ze me bewonderen echt tig keer gehoord. Ik kan er niks mee. Ook zeggen ze dat ik "het" zo goed doe. Maar als ik "het" anders zou doen, doe ik het dan verkeerd? Ik doe wat ik doe en dat is mijn manier en daar hoort geen oordeel bij. Ik word er ook een soort van onzeker van: als ik het nu goed doe kan het dus ook verkeerd. En wie beoordeelt er dan wat goed en fout is?

Weet je trouwens dat ik een tijd gedacht heb dat als mensen zeiden: "als ik ooit iets voor je kan doen moet je het laten weten" ze dat zeiden omdat ze echt iets voor me wilden doen?! Helaas is het vaak gewoon een dooddoener... Andere rare opmerkingen: dat ik er wel/toch goed uit zie, wat bij mij dan automatisch een verdediging oproept: ok ik dien er dus slecht uit te zien en er goed uitzien is ongepast. Ik moet mezelf kennelijk verwaarlozen. Oh er vooral uithongeren! "Eet je wel goed?" Want ik moet geen hap door mijn keel krijgen. Helaas vreet ik me klem...

Dan heb je de goede raad: als mensen horen dat ik nog niet aan het werk ben dat ze dan zeggen: "ja maar de drempel om te gaan werken wordt zo wel steeds hoger" en "regelmaat is goed voor je, nu ga je thuis teveel piekeren" en "misschien is werken wel goed als afleiding". Maar ik KAN nu, precies 2 maanden na zijn dood, gewoon nog helemaal niet werken! Ik kan geen boek lezen en geen film kijken en ik heb nog nooit een autorit gemaakt zonder te huilen.

De ergste vraag is trouwens de meest gestelde namelijk: "hoe gaat het met je?" Ik weet er eerlijk waar geen zinnig antwoord op. Wel als ik mensen gisteren nog zag want dan kan ik zeggen "beter (of slechter) dan gisteren", maar mensen die ik lang niet gezien heb of voor het eerst sinds Jacobs dood spreek... Willen die mensen ECHT weten hoe het gaat of zeggen ze het om maar iets te zeggen? En zo ja wil ik het dan ook vertellen en heb ik daarin een keuze? Ik heb al van alles geantwoord, van "ik krijg kracht" tot "goed" tot "zwaar kloten". Maar ik zit er ook niet altijd op te wachten mijn hele ziel en zaligheid maar open en bloot tegen iedereen te vertellen! Het is zo intiem en kwetsbaar! Van de andere kant  snap ik ook wel weer dat mensen het vragen, het is zo makkelijk gezegd alleen voor mij dus een dilemma.

Maar ik wil mensen ook niet wegjagen want nog veel erger dan een occasional verkeerd ding is dat mensen me gaan mijden! Wat dus wel te zeggen? Op de eerste plaats is het fijn als mensen niet oordelen of invullen  en het bij mij laten wat en hoeveel ik op dat moment kwijt wil. Vooral niets troostends willen zeggen maar mijn verdriet intact laten, niet verdoezelen.
"wat vreselijk wat je is overkomen" bijvoorbeeld. Of me gewoon een extra warme knuffel geven. Of zeggen: "gecondoleerd, wil je erover praten of liever niet" of "ik vind het zo erg voor je, ik weet niet goed wat ik moet zeggen". Ook prima. Of het over iets kleins en praktisch of concreets hebben. Zoals "ga je vaak naar het graf" of "spreek je zijn familie vaak" oid.